Ο Βασιλιάς είναι γυμνός γιατί είναι κληρονόμος

To 1755 o Ζαν Ζακ Ρουσσώ εξέδωσε το Discours sur l’origine et les fondements de l’inégalité parmi les hommes (Διατριβή για την προέλευση και τις βάσεις της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων).

Ένα από τα πιο γνωστά και πολυχρησιμοποιημένα χωρία αυτού του έργου είναι το ακόλουθο:

Ο πρώτος άνθρωπος που περιέφραξε ένα κομμάτι γης και σκέφτηκε να πει «αυτό είναι δικό μου» και βρήκε ανθρώπους τόσο αφελείς ώστε να τον πιστέψουν ήταν πραγματικός θεμελιωτής της πολιτικής κοινωνίας. Από πόσα εγκλήματα δεν θα είχε γλιτώσει το ανθρώπινο γένος αν κάποιος είχε βγάλει τους πασσάλους και σκεπάσει με χώμα τα χαντάκια και φώναζε στους συνανθρώπους του: Προσοχή στα λόγια αυτού του απατεώνα, είστε χαμένοι αν ξεχάσετε ότι οι καρποί της γης ανήκουν σε όλους και η ίδια η γη σε κανένα.

Η ιδέα της ιδιοκτησίας είναι η πηγή μυριων κακών για την ανθρωπότητα, μας λέει εδώ ο Ρουσσώ, αλλά το πρόβλημα που επισημαίνει αφορά στην πρακτική της ιδιοκτησίας εν γένει.

Διότι το πρόβλημα θεριεύει και γίνεται τέρας, ακριβώς επειδή η ιδιοκτησία είναι κληρονομική

Χειρότερος από αυτόν που δημιουργεί την ιδιοκτησία είναι ο κληρονόμος του.

Οι κληρονόμοι είναι γενικά μια πονεμένη ιστορία. Άτιμη φάρα, που θα λέγανε και οι θειές μου στο χωριό. Συνήθως όσο μεγαλύτερη είναι η κληρονομιά, τόσο μεγαλύτερη είναι και η πεποίθηση που έχουν ότι τη δικαιούνται. Ότι τους ανήκει. Το δικαίωμα μεταφέρεται με το αίμα ένα πράγμα.

Κι αν αυτό είναι στρεβλό και πηγή των μεγαλύτερων κακών, για να επανέλθουμε στον Ρουσσώ, το ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι σε αντίθεση με την υλική περιουσία, η ικανότητα δεν κληρονομείται.

Οι κληρονόμοι είναι συχνά ανίκανοι ή τουλάχιστον δεν χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα ικανοί. Αυτό επουδενί τους εμποδίζει να είναι κληρονόμοι. Και ακριβώς επειδή είναι κληρονόμοι να θεωρούν ότι είναι ικανοί. Και μάλιστα πιο ικανοί, έξυπνοι και μάγκες από όλους όσοι έχουν κληρονομήσει πολύ λιγότερα από αυτούς.

Και αφού είναι πιο ικανοί δικαιωματικά, θεωρούν ότι τα ξέρουν και τα κάνουν όλα καλύτερα από τους άλλους.

Συνήθως όσο πιο ανίκανοι είναι οι κληρονόμοι, τόσο πιο πολύ διαφημίζουν την μεγάλη κληρονομιά τους ως δικό τους κατόρθωμα. Επίσης τόσο πιο βαθιά είναι η πεποίθησή τους ότι έχουν το αλάνθαστο στη διαχείρισή της.

Ακόμα και όταν διαλύουν αυτήν την κληρονομιά, την ξεζουμίζουν, την κάνουν φύλλο και φτερό.

Αυτό είναι συνήθως αποτέλεσμα της ψευδαίσθησης των ανώτερων ικανοτήτων που έχουν πιστέψει ότι διαθέτουν επειδή τα βρήκαν όλα έτοιμα.

Δικιά τους είναι η κληρονομιά και ό,τι θέλουν την κάνουν, την καίνε κιόλας άμα λάχει, αλλά ποτέ δεν θα παραδεχθούν ότι έγινε στάχτη και μπούρμπερη από δικά τους λάθη. Οι κληρονόμοι είναι συχνά «προγραμματισμένοι» να έχουν άρνηση ειλικρινούς ανάληψης της ευθύνης.

Είναι όμως άσσοι στο να ρίχνουν την ευθύνη σε όλους τους άλλους.

Κι έχουν δεκάδες αυλικούς για να κάνουν αυτήν ακριβώς τη δουλειά.

Αυτό που συνδέει τους κληρονόμους με τους αυλικούς τους πέρα από το δούναι και λαβείν, είναι ότι και οι δύο πλευρές έχουν ξεπεράσει το φόβο της δημόσιας αυτογελοιοποίησης.

Αυτό είναι μεγάλο προσόν στην κοινωνία του ύστερου καπιταλισμού, όπου όλα είναι θέαμα, ειδικά όταν μιλάμε για εφήμερες επιτυχίες ή για καριέρες αυλικών.

Όσες φορές και να πιαστείς με την κατσίκα στην πλάτη, η μαγκιά είναι να μην κωλώσεις να ξαναπιαστείς. Αρκεί να έχεις μπόλικους δημοσιολογούντες και δημοσιογραφούντες να ισχυριστούν μαζί σου ότι δεν υπάρχει καμία κατσίκα σε καμία πλάτη. Δοκιμασμένη συνταγή επιτυχίας (ο γνωστός υπουργός-τηλεμαϊντανός μπορεί να σας το επιβεβαιώσει).

Ξεχάστε «το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού» κι άλλες τέτοιες αρχαίες εξυπνάδες. Η σοφία είναι για τους φλώρους, for the weak. Στην εποχή μας αυτό που μετράει είναι η επίδειξη δύναμης και δεν υπάρχει πιο απόλυτη επίδειξη δύναμης και ‘μαγκιάς’ από το να μπορείς να επαναλαμβάνεις με εμμονή τα ίδια ακριβώς λάθη και μετά να ρίχνεις το φταίξιμο πάντα στους άλλους.

Κάπως έτσι οι κληρονόμοι μπορούν να κυκλοφορούν γυμνοί, όπως ο βασιλιάς στη γνωστή ιστορία. Οι αυλικοί τριγύρω να τους λένε πόσο ωραία ρούχα φοράνε, και μια κρίσιμη μάζα να πιστεύει για καιρό ότι για να το λένε έτσι θα είναι.

Κι όλοι αυτοί μαζί να κάνουν τόση φασαρία ώστε να μην ακούγεται η φωνή του μικρού παιδιού που λέει ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός.

Μέχρι να φτάσει η ώρα της καταστροφής, της ισοπέδωσης. Είναι εκείνη η ώρα που συνήθως σταματάει η φασαρία κι επικρατεί βουβαμάρα. Και τότε η φωνή του μικρού παιδιού μπορεί επιτέλους να ακουστεί: